Double●Quad● CellfreeDNA●NT

 تست غربالگری سه ماهه اول

(دبل مارکر): این تست از ابتدای هفته ی ۱۰ تا انتهای هفته ۱۳ قابل انجام است. بهترین زمان انجام آن هفته 11 بارداری است.

  توسط این تست ریسک ابتلا به سندرم داون (منگولیسم) و دو نوع اختلال ژنتیکی دیگر به نام های سندرم ادوارد (تریزومی ۱۸) و سندرم پاتو (تریزومی ۱۳) نیز مشخص می شود. در این روش دو ماده به نام هایPPAP-Aو free hCG در خون مادر اندازه گیری می شوند؛ در صورت وجود اختلالات کروموزومی در جنین، این مواد در خون مادر تحت تاثیر قرار میگیرند. شایان ذکر است که سونوگرافی NT نیز در سه ماهه اول بارداری جهت تعیین مقدار تجمع مایع پشت گردن جنین انجام می شود. در جنین های دارای نقص، مقدار مایع پشت گردن جنین از حد نرمال بالاتر می رود.

درآزمایش تریپل مارکر (Triple Marker) استریول غير مزدوج (Unconjugated Estriol, uE3) هم اندازه گیری میشود

 تست غربالگری سه ماهه دوم

(کواد مارکر): این تست از ابتدای هفته های ۱۴ تا  انتهای ۲۲ حاملگی .بهترین زمان انجام بین هفته ۱۶ تا ۱۸ میباشد. این تست جهت غربالگری سندرم داون، سندرم ادوارد تریزومی ۱۸) و نقایص لوله ی عصبی (NTD) کاربرد دارد. در این تست چهار ماده ی آلفافیتوپروتئین، استریول آزاد، hCG و اینهیبین در خون مادر اندازه گیری می شوند. منشاء هر کدام ازاین مواد از سلول ها و ارگان های جنینی می باشد که مقدار آن با توجه به سن حاملگی مشخص است. نتایج آزمایش های بالا با استفاده از نرم افزار ویژه ای که برای این منظور طراحی شده ومورد تایید قرار گرفته است، ارزیابی می گردند و ریسک وجود ناهنجاری کروموزومی درجنین تعیین می شود. در برآورد فاکتور خطر، شرایط عمومی مادر اعم از سن، وزن، نژاد، سابقه فامیلی، وجود یا عدم وجود دیابت و مصرف سیگار نیز در نظر گرفته میشود.

 نتایج بدست آمده باید توسط مشاور ژنتیک یا پزشک معالج تجزیه تحلیل و تفسیر گردد و چنانچه نیاز به پیگیری و اقدام خاصی باشد، باید توضیحات کافی به بیمار داده شود. اگر تست های غربالگری سه ماهه اول و دوم به صورت یکپارچه انجام شوند و تعیین ریسک با استفاده از تمامی نتایج به صورت همزمان صورت گیرد به آن غربالگری یکپارچه (integrated) گفته می شود. در این صورت قدرت تشخیص سندرم داون به بیش از ۹۰درصد می رسد. از مزایای این روش می توان به پایین بودن نتیجه مثبت کاذب و قدرت تشخیص بالای آن اشاره کرد. در صورتیکه فرد پس از انجام غربالگری سه ماهه ی اول در گروه پرخطر قرار گیرد، برای انجام تست CVS فرستاده می شود. زنانی که نتیجه ی غربالگری سه ماهه ی اول آن ها در گروه ریسک متوسط باشد، کاندیدای انجام مرحله دوم (کواد مارکر) هستند که به این نوع غربالگری متوالی (Sequential) گفته می شود.

 Cell free DNA

هنگامی که خانمی باردار است، به طور طبیعی مقدار کمی از قطعات DNA

جنین در خونش وجود دارد. امروزه با انجام تست Cell Free DNA یا

NIPT از هفته ده بارداری به بعد با بررسی خون خانم باردار می توان

غربالگری سندروم های شایع دوران بارداری مانند سندروم داون و تریزومی

های سیزده و هجده و اختلالات کروموزومهای جنسی را بررسی کرد. اصول این روش بر پایه اندازه گیری DNA آزاد جنین در خون مادر است که از سلول های جفت آزاد می شوند. صاحب نظران، این کشف را یک انقلاب در روش های تشخیصی دوران بارداری می دانند و پیش بینی می کنند که در آینده نزدیک تست های مبتنی بر آن، به صورت کامل جایگزین روش های سنتی غربالگری گردد. عمر DNA جنین که در خون مادر وجود دارد بسیار کوتاه بوده و بلافاصله بعد از تولد از خون مادر محو می گردد بنابر این بارداری های قبلی اثری در نتیجه تست ندارد . لازم به ذکر است این خون گیری از مادر برای انجام تست NIPT به هیچ وجه جنین را تهدید نمی کند.

 برای انجام این غربالگری هفته ۱۰ بارداری زمان بهتری به نظر می رسد. بسیاری از متخصصان این غربالگری را به زنان بارداری که در معرض خطر بالاتری برای داشتن فرزندانی با اختلال کروموزومی هستند توصیه می کنند.

فاکتورهایی که ریسک ابتلا به اختلالات کروموزومی را در جنین افزایش می دهند شامل موارد زیر هستند

زنان باردار با ۳۵ سال سن یا بیشتر

 داشتن فرزندی دیگر با اختلالات کروموزومی

طبیعی نبودن سونوگرافی جنین

طبیعی نبودن سایر نتایج آزمایشات قبل از تولد

 این غربالگری می تواند خطر ابتلای جنین به اختلالات کروموزومی زیر را تعیین کند:

سندرم داون تریزومی ۲۱

تریزومی ۱۸

تریزومی ۱۳

علاوه بر آن برخی از آزمایشات غربالگری DNA قبل از تولد نیز ممکن است احتمال افزایش موارد زیر را بررسی کنند:

 تریزومی ۱۶

 تریزومی ۲۲

 تریپلوئیدی

 آنوپلوئیدی کروموزوم جنسی

 برخی از اختلالات ناشی از حذف کروموزومی (سندرم میکرو حذف)

برخی اختلالات تک ژنی

 اندازه گیری NT در سونوگرافی

 اندازه گیری NT با سونوگرافی خاصی که از ابتدای هفته ۱۰ (۱۰۰) تا انتهای هفته ۱۳ بارداری (۱۳۸۶) قابل انجام است، صورت میگیرد. در این نوع سونوگرافی مقدار مایع در پشت گردن جنین (که به آن NT میگویند) اندازه گیری می شود. جنین ها در این قسمت دارای مقداری مایع هستند که

این مقدار در جنینهای مبتلا به سندرم داون تمایل به افزایش دارد.

سونوگرافی NT همچنین برای موارد زیر کاربرد دارد:

• زنده بودن جنین را تأیید می کند. • سن بارداری را تأیید می کند. • بارداری های دوقلو را تشخیص میدهد. • بخشی از اختلالات هنگام تولد را که در این سن بارداری قابل تشخیص هستند، بررسی می کند.

 بر اساس نتیجه تست غربالگری سندرم داون در سه ماهه اول، بیماران در هفت گروه قرار می گیرند:

(. گروه اسکرین مثبت (high risk): در صورتی که ریسک زن باردار بیشتر از

۱:۵۰ باشد (یعنی در ریسک اعلام شده مخرج کسر از ۵۰ کوچکتر باشد، باید مستقیم برای انجام تست های تشخیص یارجاع داده شود. ٢. گروه با ریسک بینابینی (Borderline risk): اگر ریسک زن باردار بین ۱:۵۰ تا۱:۱۵۰۰ باشد، توصیه می شود تا سه ماهه دوم منتظر بماند و تست سکوئنشیال را انجام دهد.

٣. گروه اسکرین منفی (low risk): در صورتی که نتیجه غربالگری توأم سه ماهه اول کمتر از ریسک تفکیک کننده (۱:۱۵۰۰) باشد غربالگری سندرم داون پایان می پذیرد و بیمار فقط برای بررسی اختلالات لوله عصبی یا NTDs به منظور اندازه گیری آلفافتوپروتئین و محاسبه AFP MoM در هفته ۱۵ الی ۱۶ حاملگی به آزمایشگاه ارجاع داده می شود.

۴. اگر تنها یافته غیرطبیعی در جنین، وجود NT بالای ۳ میلیمتر بوده وسن مادر بالای ۳۵ سال باشد، باید برای انجام آمنیوسنتز ارجاع داده شود.

۵. در صورتی که تنها یافته غیرطبیعی در جنین، NT بالای ۴ میلیمتربوده و سن مادر کمتر از ۳۵ سال باشد، باید برای انجام آمنیوسنتز

ارجاع داده شود. ۶. در هر گروه سنی مادران، اگر جنین آنها NT بالای ۳٫۵میلی متر

داشته باشد، باید در هفته ۲۰-۱۸ حاملگی برای اکوکاردیوگرافی ارجاع داده شوند.

 Y. طبق توصیه آخرین راهنمای BCPGSP علاوه بر گروه دوم، گروههای زیر هم باید تست های کامل سكوئنشیال انجام دهند:

 خانم های بالای ۳۵ سال در هنگام زایمان.

 خانم های با بارداری دوقلویی.

خانم هایی که سابقه ای از بچه یا جنین مبتلا به سندرم داون، ادوارد و یا اختلالات لوله عصبی داشته اند (و یا والدینی که ناقل هر نوع ،Translocation Deletion،Insertionو یا Inversion باشند که سبب افزایش ریسک داشتن فرزند مبتلا به تکامل کروموزمی نامتوازن میگردد).

خانم های بالای ۳۵ سال که سابقه ۳ بار یا بیشتر سقط دارند.

و خانم هایی که HIV مثبت هستند (از آنجا که انجام آمنیوسنتز در این گروه سبب افزایش بالقوه انتقال HIV از مادر به جنین می شود بنابراین بهتر است برای کاهش موارد مثبت کاذب تست های غربالگری در این گروه ازخانم های از تست سکوئنشیال استفاده شود). و خانم هایی که IVF یا ICSI انجام داده اند.