Widal Widal slide agglutination test برای غربالگری اولیه استفاده میشود. از آنتی ژنهای سوماتیک 0 و فلاژله H میکروب های زیر استفاده میشود( مجموعا 8 انتی ژن)و میزان اگلوتیناسیون بررسی میشود 1- سالمونلا پاراتیفی گروه A 2- سالمونلا پاراتیفی گروه B 3- سالمونلا پاراتیفی گروه C 4- سالمونلا تیفی گروه D آنتی ژنهای سوماتیک O را با حروف بزرگ و و آنتی ژن های فلاژلهH را با حروف کوچک نشان می دهند. مثلاً آنتی ژنهای OD و Hd به ترتیب مربوط به آنتی ژن های O و H میکروب سالمونلا تیفی می باشند. آنتی ژن H از جنس پروتئین و آنتی بادی ضد آن بیشتر از کلاس IgG است.بنابراین مدتها درخون باقی میماند ودر بررسی همه گیری شناسی عفونتهای سالمونلایی مفید است. آنتی ژن 0 بیشتر از جنس لیپو پلی ساکارید (LPS) و آنتی بادی ضد آن معمولاً IgM میباشد که طی ۳ تا ۶ ماه در خون منفی میشود.انتی ژن O در بیماری زایی عفونت سالمونلا نقش دارد واز نظر کلینیکی مهم است. علاوه بر دو آنتی ژن ذکر شده آنتی ژن دیگری از دسته آنتی ژنهای سطحی surface antigen یا ،کپسولی در اطراف آنتی ژن O به نام آنتی ژن virulence-associated capsular antigen) Vi) از جنس پلی ساکارید در باسیلهای سالمونلا تیفی (S.typhi) و سالمونلاپاراتیفی گروه سی (Spara-C)دیده شده است. آنتی بادی علیه این آنتی ژن از کلاس IgM است و دیرتر از آگلوتینیینهای O و H در خون بیمار ظاهر شده و به سرعت نیز از بین میرود. اگرچه روش روی لام برای محاسبه عیار یا تیتر بیمار روش دقیقی نمی ،باشد ولی میتوان به طور تقریبی تیتر نهائی Endpoint titer) سرم را بدست آورد بالاترین رقتی از سرم که ۵۰ درصد (۲) میکروب را آگلوتینه ،نماید تیتر سرم می باشد. حجم سرم در هر مربع روی شیشه به طور تقریبی معادل تیترهای زیر در روش لوله میباشد نکته نتیجه آگلوتیناسیون بر روی لام باید بلافاصله بعد از سه دقیقه خوانده شود. بعد از این مدت به علت خشک شدن آنتی ژن و آنتی بادی بر روی شیشه و بهم چسبیدن مولکولهای آنتی ژن ممکن است به طور کاذب آزمایش مثبت شود. Widal tube agglutinatiin test جواب آزمایش روی لام مثبت و منفی کاذب دارد و ممکن است با جواب آزمایش لوله مطابقت نداشته باشد به عبارت دیگر آزمایش ویدال به طریقه لوله ای تأییدی میشود. در نتیجه موارد مثبت و منفی کاذب را که در روش روی لام ممکن است پدید آید مشخص میشود. تفسیر نتایج معمولاً در تبهای تیفوئیدی و پاراتیفوئیدی آگلوتینین های O از حدود روز هشتم و آگلوتینینهای H از حدود روز دهم تا دوازدهم به تدریج در خون ظاهر میشوند بنابراین اگر در هفته اول بیماری سرم بیمار مورد آزمایش ویدال قرار گرفت و نتیجه آن منفی بود، در آزمایش مجدد چند روز بعد احتمالاً مثبت خواهد شد. در ابتدای ،بیماری تیتر آگلوتینین 0 بیشتر از H می باشد، ولی پس از چند روز تیتر H به سرعت بالا رفته و از 0 بیشتر میشود. حداقل تیتر قابل قبول و با ارزش آگلوتینینها در آزمایش ویدال در کشورهای مختلف متفاوت است در ایران چنانکه تیتر سرم بیمار در برابر آنتی ژن سوماتیک 0 حداقل۸۰: ۱و در برابر آنتی ژن فلاژله H حداقل ۱:۴۰ باشد بیمار مشکوک به تیفوئید و یا پاراتیفوئید است. در صورتیکه آگلوتینین 0 دارای تیتر ۱:۱۶۰ و آگلوتینین H دارای تیتر ۸۰: ۱و یا بیشتر باشد بیمار با توجه به علائم بالینی و وضعیت اپیدمیولوژی محیط به بیماری تیفوئید و یا پاراتیفوئید مبتلا می باشد. یادآوری میشود آگلوتیناسیون H به تنهایی ارزش تشخیصی ندارد در صورتیکه آگلوتیناسیون قابل قبول O ، دلیل بر بیماری می باشد. تیتر آگلوتینین O به ندرت از ۱:۴۰۰ بالاتر میرود و پس از بهبودی در عرض سه ماه تا حداکثر ۶ ماه به صفر میرسد ولی تیتر آگلوتینین H از ۱:۱۰۰۰ بالاتر رفته و سالها پس از بهبودی مثبت باقی می ماند. آگلوتینین Vi در اواخر هفته دوم و بعد از آگلوتینین H در رسم بیمار ظاهر شده و تیتر آن حداکثر از ۱:۲۵ تا ۱:۵۰ بالاتر نمی رود و پس از بهبودی سریعاً در سرم ناپدید می شود. در حاملین سالم تیتر آگلوتینین Vi بیش از 0 و H می باشد که با کشت مکرّر مدفوع و جداکردن ،میکروب میتوان آنها را شناسائی و درمان کرد. مثالها مثال 1: جواب آزمایشگاه مثلاً این است آزمایش با آنتی ژن D به نسبت ۱:۴۰۰ و با آنتی ژن d به نسبت ۱۸۰۰ مثبت و با بقیه منفی شده است. تفسیر این مورد خیلی آسان است و وجود بیماری حصبه در نتیجه باسیل سالمونلا تیفی S.typhi را در حالت استقرار نشان می دهد زیرا که در این بیمار آنتی بادی در مقابل هر دو آنتی ژن های O و H به مقدار قابل توجهی برای تشخیص بیماری تیفوئید وجود دارد نظیر این مورد مثلاً آزمایشی است که با آنتی ژن B به نسبت ۱:۲۰۰ و با b به نسبت ۱:۴۰۰ مثبت باشد تفسیر آن یک بیماری شبه حصبه در نتیجه میکروب سالمونلا پاراتیفیبی S.para type B می باشد. مثال 2: جواب آزمایشگاه مثلاً این است آزمایش با آنتی ژن های D به نسبت ۱:۲۰۰ و با B به نسبت ۱:۴۰۰ و با b به نسبت ۱:۸۰۰ مثبت ولی با بقیه منفی می باشد. تفسیر این مورد یک تب شبه حصبه در نتیجه باسیل سالمونلا پاراتیفیبی میباشد که عامل بیماری با باسیل سالمونلا تیفی آنتی ژن مشترک 0 دارد و به همین علت است که تیتر آنتی D هم به نسبت با ارزشی مثبت شده است. مثال 3: جواب آزمایشگاه مثلاً بدین قرار ،است آزمایش با آنتی ژن D به نسبت ۱:۲۰۰ مثبت و با بقیه منفی گردیده است. این مورد آزمایش را به صورتهای مختلف زیر میتوان تفسیر کرد: الف- بیمار مبتلا به حصبه در روز هفتم تا دهم بیماری می باشد. در این وضعیت چون آنتی بادی علیه آنتی ژن 0 زودتر به وجود می آید لذا آزمایش در مقابل آنتی ژن O مثبت شده است. در این مورد باید پس از چند روز آزمایش را تکرار کرد تا در صورتیکه تیتر آنتی بادی علیه آنتی ژن O افزایش نشان دهد و آنتی بادی ضد H نیز در سرم مثبت شده باشد در این صورت حدس ما صحیح است. ب-ممکن است عفونت ناشی از سالمونلائی باشد که دارای آنتی ژن مشترک 0 با باسیل ابرت آنتی ژن) (D ،است ولی آنتی ژن H آنها متفاوت میباشد در این صورت اگر آزمایش با آنتی ژن H چنین سالمونلائی انجام شود نتیجه مثبت خواهد شد. در عفونتهای ناشی از سالمونلاانتریتیدیس (S.enteritidis) چنین حالتی زیاد مشاهده می شود. ج-ممکن است شخص مبتلا به عفونت با باسیل Yersinia pseudotuberculosis باشد که با آنتی ژن 0 باسیل ابرت آنتی ژن D تشابه آنتی ژنی دارد. د-در موارد خیلی نادر یک مورد از ۱۶۳) (نمونه ممکن است عفونت حصبه ای باشد که ناشی از باسیل ابرتی است که آنتی ژن H ندارد. مثال 4: جواب آزمایشگاه مثلاً بدین قرار ،است، آزمایش با آنتی ژن های D به نسبت ۱:۱۰۰ و با B به نسبت ۱:۲۰۰ مثبت و با بقیه منفی است. در تفسیر این وضعیت احتمالات زیر را باید در نظر گرفت الف- شخص مبتلا به پاراتیفوئید B در اوایل هفته دوم است، در حالی که میکروب با باسیل ابرت اشتراک آنتی ژنی آنتی ژن D دارد. ب-شخص ممکن است مبتلا به عفونت سالمونلائی باشد که آنتی ژن مشترک با سالمونلا پاراتیفیبی آنتی ژن (B) و سالمونلا تیفی آنتی ژن D دارد در این مورد باید به فکر سالمونلاتیفی موریوم (S.typhi murium) افتاد. ج-ممکن است شخص مبتلا به عفونتی در نتیجه باسيل Yersinia pseudotuberculosis باشد که این میکروب آنتی ژن مشترک 0 با باسیل پاراتیفوئید B دارد. د-در موارد نادری ممکن است شخص مبتلا به عفونتی ناشی ازسالمونلا پاراتیفی بیباشد که فاقد آنتی ژن H است. مثالهای دیگر مثال 1 و 2: تفسیر این دو مورد خیلی آسان است و در مورد اول بیمار مبتلا به حصبه و در مورد دوم بیمار مبتلا به شبه حصبه در اثر میکروب سالمونلا پاراتیفی B است مثال 3: در این مورد 1/80 OD مثبت و بقیه منفی گردیده است. این مورد به چند صورت میتواند تفسیر گردد: الف-بيمار مبتلا به حصبه بوده و در روز 7 تا 10 بیماری میباشد در این وضعیت چون آنتی بادی علیه آنتی ژن "O" زودتر به وجود می آید، لذا آزمایش در مقابل ژن "O" مثبت شده است. در این مورد باید پس از چند روز آزمایش را تکرار کرد در صورتیکه تیتر آنتی بادی علیه آنتی ژن "O" افزایش نشان داد و آنتی بادی ضد "H" نیز در سرم مثبت شد در اینصورت حدس ما صحيح است. ب-ممكن است عفونت ناشی از میکروب دیگری از گروه سالمونلا باشد که دارای آنتی ژن مشترک "O" با" باسیل سالمونلا تیفی است ولی آنتی ژن "H" آنها متفاوت است در عفونتهای ناشی از سالمونلا انتریتیدیس این حالت زیاد مشاهده میشود که در این صورت با تکرار آزمایش در چند بعد مجددا افزایش تیتر "O" را خواهیم داشت ولی آنتی بادی بر علیه آنتی ژن "" افزایش نخواهد یافت. ج-ممکن است شخص مبتلا به عفونت با باسیل پرسینیا باشد که با آنتی ژن "O" سالمونلانیفی تشابه آنتی ژنی دارد این مورد هم مانند موارد بالا در صورت تکرار افزایش آنتی بادی "O" را داریم و آنتی بادی بر علیه H بالا نخواهد رفت. مثال 4: در این مورد آنتی بادی بر علیه هر دو آنتی ژن OD وOB مثبت است که ممکن است به علت یکی از احتمالات زیر باشد: الف-شخص مبتلا به عفونت با باکتری از گروه سالمونلاهاست که آنتی ژن "O" مشترک با میکروب سالمونلاتیفی ODو سالمونلا پاراتیفی OB دارد و در این مورد باید به فکر سالمونلا تیفی موریوم بود ب-شخص ممکن است مبتلا به سالمونلاپاراتیفی B در اوایل هفته دوم باشد در زمانی که هنوز آنتی "H" بالا نرفته است که با باسیل سالمونلاتیفی تشابه آنتی ژنی دارد که با تکرار آزمایش در چند روزآینده "Hb"بیمار بالا خواهد رفت. ج-شخص ممکن است مبتلا به عفونت با میکروب پرسینیا باشد مثال 5: دریان بیمار Hd بیمار به نسبت 1/320 مثبت و بقیه آنتی ژنها منفی میباشند این حالت چند تفسیر دارد: الف- محتملترین حالت این است که بیمار سالها پیش مبتلا به تیفوئید شده و اکنون تب بیمار حاصل بیماری نامعلوم دیگری میباشد. ب- اگر بیمار مبتلا به تیفوئید در اوایل بیماری و قبل از آنکه آنتی بادی علیه آنتی ژن "O" در سرم او ظاهر ،گردد، داروی کلر امفتیکل یا کورتیکواستروئید و یا هر دو را دریافت نماید، از پیدایش آنتی بادی بر علیه آنتی ژن "O" جلوگیری خواهد شد. این داروها ظاهرا مانع سنتز آنتی بادی بر علیه آنتی ژن "O" می شوند. ج-در موارد بسیار بسیار نادر ممکن است شخص مبتلا به عفونت سالمونلایی شده باشد که آنتی ژن "H" مشترک با باسیل سالمونلا داشته باشد ولی از نظر آنتی ژن "O" با یکدیگر تفاوت داشته باشند. بهترین راه تشخیص قطعی بیماری در مورد ب و ج کشت مدفوع و تشخيص ميكروب سالمونلا میباشد.
